به عنوان یک برنامه نویس ویژوال بیسیک شما می توانید برنامه های تحت اینترنت نیز بنویسید. به طور معمول برنامه نویسان ویژوال بیسیک به سمت ASP که یک تکنولوژی از مایکروسافت است متمایل هستند. دلیل این امر هم شباهت میان VB و VBScript می باشد. بزرگترین ایرادی که ASP کلاسیک دارد نداشتن یک محیط ویژوال مانند فرم‌های معمولی بیسیک است. مایکروسافت با Visual InterDev سعی کرد این کمبود را جبران کند اما چندان موفق نبود. بالاخره در ویژوال بیسیک دات نت ترکیبی از InterDev و ویژوال بیسیک وجود دارد و امکانات فرم‌های ویژوال بیسیک را برای اینترنت نیز فراهم می کند.
Web Form ها یکی از اجزای تکنولوژی ASP.NET است که به برنامه نویس های اکثر زبان ها این امکان را می دهد که یک قالب ویژوال با HTML و یک محیط برنامه‌نویسی تحت سرور با کدهای پیشرفته داشته باشند.
Web From ها در عمل
بهترین راه برای فراگیری این تکنولوژی یک مثال عملی از آن است. پس از مثال معروف Hello World برای شروع استفاده می کنیم.
آماده سازی محیط
قبل از شروع ابتدا باید نرم‌افزارهای مورد نیاز را از روی لیست زیر نصب کنید. اگر ویژوال استودیو دات نت را به شکل کامل و بر روی ویندوز 2000 یا اکس پی نصب کردید احتیاج به مراحل زیر ندارید.
Hello World
در فرم مخصوص ایجاد یک پروژه جدید ASP.NET Web Application را انتخاب کنید و نام آن را HelloWorld قرار دهید. دقت کنید که مکان ذخیره پروژه http://localhost باشد.
سپس بر روی کلید OK کلیک کنید تا یک Solution جدید ایجاد گردد. به طور قراردادی ویژوال استودیو یک Web Form با نام WebForm1.aspx ایجاد می کند. دقت کنید که پسوند فایل چه تغییری کرده است.
وقتی بر روی کلید OK کلیک می کنید چند عمل در پشت صحنه انجام می شود. به غیر از ایجاد کردن یک شاخه در دایرکتوری Visual Studio Projects، ویژوال استودیو یک Web Application نیز در سروری که انتخاب کرده اید ایجاد می کند. بر روی سرور، ویژوال استودیو دات نت:
می توانید همانگونه که با فرم های معمولی ویژوال بیسیک کار می کردید از Web Formی که جلوی شما است استفاده کنید، یعنی به شما امکان استفاده از Toolbox و استفاده از کامپوننت های درون آن بر روی Web Form داده شده است. یک Label را از Toolbox برداشته و بر روی قسمت بالای فرم قرار دهید و خاصیت Text آن را به Hello World تغییر دهید.
برای این مثال تمام کاری که لازم بود انجام شود را انجام دادیم. حالا می توانیم برنامه را اجرا کنیم. قبل از اینکار از Toolbar و در قسمت Solution Configuration به جای Debug ،Release را انتخاب کنید. حالا بوسیله کلید F5 برنامه را اجرا کنید. اگر هیچ مشکلی در سیستم نباشد باید صفحه مرورگر باز شود و فایل WebForm1.aspx نمایش داده وبر روی آن Hello World نوشته شود.
بر روی صفحه مرورگر کلید سمت راست موس را بزنید و View Source را انتخاب کنید تا ببینید چه مطالبی در سورس این صفحه آمده است. همانطور که می بینید کدهایی به HTML است که بوسیله فایل aspx در زمان اجرا ایجاد شده است.
همانطور که می بینید یک HTML Form در این متن دیده می شود در حالی که ما چنین چیزی را اضافه نکرده بودیم، درباره این مساله در ادامه توضیح خواهم داد. Labelی که اضافه کرده بودیم در تگ Span قرار دارد. تگ Span مانند یک Container برای Label ما است و اطلاعات آن را در خود نگهداری می کند. به ویژوال استودیو دات نت باز می گردیم.
همانطور که دیدید Web Form ها خیلی شبیه فرم های معمولی ویندوز هستند. در Web From جدیدی که می سازیم این خاصیت را بیشتر امتحان می کنیم. در برنامه Hello World که ایجاد کردیم تنها یک Web Form داشتیم: WebForm1.aspx. یک Web Form دیگر می سازیم تا کارهای بیشتری با آن انجام دهیم.
منوی Project | Add Web Form را انتخاب کنید. در فرمی که باز می شود Web Form را انتخاب کنید و مطمئن شوید که نام آن WebForm2.aspx است. (قبل از این کار ویژوال استودیو را از حالت اجرای برنامه خارج کنید)
بر روی Open کلیک کنید تا WebForm2.aspx در Solution ایجاد شود. بر روی WebForm2.aspx در Solution Explorer دو بار کلیک کنید تا مطمئن باشید که فرمی که تازه ایجاد کرده اید فعال است. مانند مثال قبلی یک Label بر روی فرم قرار دهید، سپس یک Button در زیر آن قرار دهید و اندازه هر دو را یکسان کنید. بر روی Label کلیک کنید و از پنجره Properties خاصیت ID را انتخاب کنید و آن را به lblText تغییر دهید. سپس بر روی کلید کلیک کنید و ID آن را به btnSubmit تغییر دهید. بر روی کلید یک بار کلیک کنید، سپس کلید Enter را بزنید تا به قسمت نوشتن کد برای این کلید وارد شوید.
در ASP.NET هر کدام از کنترل ها، کدی در پشت صحنه برای خود دارند. همانطور که مشاهده می کنید یک روال با نام btnSubmit_Click وجود دارد که هنگامی که بر روی کلید کلیک می شود اجرا می شود. کدی که در این روال نوشته شده باشد در سرور اجرا می شود و نه در مرورگر کامپیوتر کاربر. کد زیر را در روال مورد بحث بنویسید:
lblText.Text = "Hello World"
همانطور که مشاهده کردید
منبع ====> http://www.iranasp.net
باز کردن پنجره Popup در ASP.NET با استفاده از Code Behind
قطعا در بسیاری از Applicationهای شما مواردی پیش آمده است که شما نیاز داشتید صفحه‌ای خاص را در یک پنجره Popup باز کنید. این کار به سادگی با استفاده از یک خط کدنویسی ساده جاوا اسکریپت امکان پذیر است. حتی در صورتی که فایلی که کد جاوا اسکریپت شما در آن قرار می گیرد یک فایل Server Side باشد نیز به علت اینکه در تمامی زبانهای Server Side پیش از ASP.NET کلیه کدها به صورت Block Script و لابلای کدهای HTML قرار می گرفت منعی در استفاده از بلاکهای جاوا اسکریپت نیز وجود نداشت. با ظهور ASP.NET و قابلیت قدرتمند آن یعنی Code Behind برنامه نویسان از کلنجار رفتن با کدهای تو در توی طولانی رها شده و کلیه کدهای Server Side خود را در Code Behind می نویسند و حاصل کار آنها یک فایل aspx. است که در آن اثری از کدنویسی غیر از تگهای HTML (و تگهای توسعه یافته ASP.NET) دیده نمی‌شود. حال اگر شما بخواهید یک Popup باز کنید چه می‌کنید؟ آیا تابع جاوا اسکریپت بازکننده Popup را لابلای کدهای HTML صفحه خود می‌نویسید؟ این روش به نظر صحیح نمی آید. چرا که ما خود را از قابلیت خوانانویسی کدهای HTML محروم کرده و باز قسمتی از برنامه نویسی خود را به درون فایل اصلی خود انتقال داده‌ایم. چه می توان کرد؟ آیا راهی برای اینکه ما با استفاده از کدنویسی در Code Behind یک Popup باز کنیم هست؟ پاسخ مثبت است. در ادامه مقاله به این موضوع می پردازیم: در این روش در واقع ما کدهای جاوا اسکریپت خود را به صورت یک attribute به کنترل مورد نظر خود Add می کنیم. اما برای اینکه برای هر کنترل کدنویسی را تکرار نکنیم این قسمت را درون یک ساب روتین قرار می دهیم:
using System.Web.UI.WebControls; public void OpenPopUp(WebControl opener, string PagePath) { string clientScript; clientScript = "window.open('" + PagePath + "')"; opener.Attributes.Add("OnClick", clientScript); }
طرز کار بسیار ساده است! مقادیر ورودی یک کنترل و صفحه‌ای است که باید باز شود. کد جاوا اسکریپت در یک متغیر رشته‌ای به نام clinetString قرار داده میشود و با استفاده از متد Add به کنترل اضافه میشود. متد Add دو مقدار دریافت می‌کند: ابتدا نام property و یا event و سپس مقدار آن که پس از Generate شدن صفحه به تگ HTML تولید شده اضافه میشود.
حال شما میتوانید به راحتی به صورت زیر از این روتین استفاده کنید:
OpenPopup(Button1, "http://www.google.com");
که در آن Butoon1 یک کنترل از نوع asp:button است. طرز کار بدین صورت است که پنجره بلافاصله پس از فراخوانی روتین باز نمی‌شود بلکه کنترل شما را برای رویداد مورد نظر تنظیم می‌کند و در هنگام وقوع رویداد (مثلا کلیک کردن روی دکمه) روتین اجرا میشود.
با کمی کدنویسی اضافه می‌توان ظاهر پنجره باز شده را نیز کنترل کرد. برای مثال شما می توانید طول و عرض پنجره، عنوان آن، اسکرول بار و... را تنظیم کنید:
public shared void OpenPopUp(WebControl opener, string PagePath,string windowName, int width, int height) { string windowAttribs; string clientScript ; windowAttribs = "width=" + width + "px," + "height=" + height + "px," "left='+((screen.width -" & width & ") / 2)+'," + "top='+ (screen.height - " & height & ") / 2+'"; clientScript = "window.open('" + PagePath + "','" + windowName + "','" + windowAttribs + "'); return false;"; opener.Attributes.Add("OnClick", clientScript); }
مزیت استفاده از این روش این است که به علت اینکه شما این تابع را یک بار و آن هم در کلاس و یا Code Behind قرار می‌دهید میتوانید به راحتی خطاهای برنامه نویسی خود را قبل از اینکه اجرای کد خود را آغاز نمایید، پیدا کنید.
در این مقاله ابتدا به بررسی کوکی‌ها (Cookies) پرداخته و سپس جلسات (Sessions) را بررسی خواهیم کرد. به دلیل نزدیکی بسیار زیاد این دو مفهوم تصمیم گرفتم همه آنها را در یک مقاله جمع‌آوری کنم. اگر مفاهیم فوق را به درستی درک کنید و طرز استفاده از آنها را یاد بگیرید، می توانید به قدرت برنامه‌های کاربردی وب خود بیفزایید. اما استفاده نابجا از این مفاهیم در وب سایتهای مختلف می تواند به شدت روی عملکرد سایت تاثیر گذاشته و از مخاطبان و کارایی آن بکاهد. در نتیجه با مطالعه این مقاله در مورد این دو مفهوم، باید بتوانید تصمیم بگیرید که کدامیک برای وب سایت شما مناسب‌تر می باشد. در هر حال مثال‌هایی را در این مقاله خواهید دید که به طور حتم به شما کمک زیادی خواهند کرد. لازم به ذکر است که بیشتر سعی در انتقال مفاهیمی کرده‌ام که پایه کار نمی باشند و سعی کردم به بیان نکاتی بپردازم که راحت پیدا نمی‌شوند.
کوکی‌ها (Cookies)
استفان والتر در کتاب ASP.NET Unleashed در ابتدای بخش کوکی‌ها اینگونه می‌گوید: "پروتکل HTTP هیچ امکانی را در اختیار وب سرور قرار نمی‌دهد تا بتواند به کمک آن تشخیص دهد درخواست جدید از همان مرورگری صادر شده که در خواست قبلی را فرستاده یا از مرورگر دیگری آمده است. از این جهت به HTTP صفت ناپایداری (Stateless) را میدهند. از نقطه نظر وب سرور هر درخواستی که برای دریافت یک صفحه صادر شده است از طرف کاربری جدید ارسال شده است." این به طور قطع آن چیزی نیست که ما می خواهیم! وقتی می‌خواهیم اطلاعات کاربر را در هر صفحه به او نشان بدهیم (از قبیل شناسه کاربری، کلمه عبور، سبد خرید و...) باید بتوانیم وضعیت آن را حفط کنیم یکی از راههای بسیار خوب در این زمینه استفاده از کوکی‌ها می‌باشد.
اولین بار Netscape کوکی‌ها را در مرورگر خود به کار برد و به تدریج کنسرسیوم وب (W3C) نیز آن را پذیرفت و امروزه اکثر مرورگرها از کوکی‌ها پشتیبانی می کنند. بر اساس مستندات اولیه Netscape، یک کوکی نمیتواند حجمی بیشتر از 4 کیلوبایت داشته باشد و با بستن صفحه مرورگر کوکی‌ها نیز از بین می روند. البته نگران نباشید اینها کوکی‌هایی هستند که پارامتر Expires آنها تنظیم نشده است. اما اگر این پارامتر را تنظیم کنید، کوکی‌ها باقی مانده و دائمی می شوند. اما تا کی؟ تا آن تاریخی که در خاصیت Expires تنظیم کرده‌اید. مرورگرهایی که می توانند با کوکی‌ها کار کنند دارای چند فایل ویژه می‌باشند که در ویندوز به آنها فایل‌های کوکی و در مکینتاش فایل‌های جادویی می گویند. کوکی‌ها از طریق هدرهای HTTP بین مرورگر و سرور جابجا می شوند. سرور با استفاده از هدر Set Cookie یک کوکی جدید ایجاد کرده و در درخواست‌های بعدی این کوکی به سرور فرستاده می شود.
در مقاله‌ای از سایت ASPFREE در مورد خواندن و نوشتن کوکی‌ها اینگونه نوشته شده است: "برای نوشتن کوکی یک شیئ جدید HttpCookie بسازید و مقدار یک رشته را به آن اختصاص دهید (به خاصیت Value آن) و سپس متد ()Add را در Response.Cookies فرا بخوانید. شما همچنین می توانید مقدار Expires را به یک مقدار تاریخ تغییر دهید تا زمان انقضاء برای کوکی‌تان تایین کرده باشید."
باید توجه داشته باشید که کوکی‌ها فقط مقادیر رشته‌ای را ذخیره می کنند و برای نوشتن مقادیر دیگر در کوکی‌ها باید هر آنها را به یک رشته تبدیل کنید. این کد از سایت CodeToad برای یادگیری نحوه استفاده کوکی‌ها بسیار مناسب می باشد:
Using System.Web; // نوشتن
Response.Cookies["BackgroundColor"].Value = "Red"; // خواندن
Response.Write(Request.Cookies["BackgroundColor"].Value);
به دلایل امنیتی شما میتوانید فقط کوکی‌هایی را بخوانید که از یک دامنه آمده باشند. همچنین ممکن است شما نیاز به کوکی‌هایی داشته باشید که چند آیتم را در خود نگهداری کنند، یک مثال برای این کار در زیر می بینید:
HttpCookieCollection cookies = Request.Cookies; for (int n = 0; n < cookies.Count; n++) { HttpCookie cookie = cookies[n]; Response.Write("<hr/>Name: <b>" + cookie.Name + "</b><br />"); Response.Write("Expiry: " + cookie.Expires + "<br />"); Response.Write("Address1: " + cookie.Address1+ "<br />"); Response.Write("Address2: " + cookie.Address2+ "<br />"); Response.Write("City: " + cookie.City+ "<br />"); Response.Write("Zip: " + cookie.Zip+ "<br />");}
یک مثال درباره کوکی‌های تو در تو به زبان VB.NET:
If Request.Form("savecookie") = "Yes" and ValidLogin = "Yes" Then Response.Cookies("member")("username") = Request.Form("username") Response.Cookies("member")("password") = Request.Form("password") Response.Cookies("member").Expires = DATE + 365End if
جدول زیر بعضی از خصوصیات پیشرفته کوکی‌ها را نمایش میدهد:
|
خاصیت |
توضیحات |
|
Domain |
دامنه‌ای که محدوده کوکی را تعیین می کند. |
|
Path |
مسیر منتسب به کوکی. |
|
Secure |
مقدار بولینی که تعیین می کند آیا کوکی باید فقط روی یک اتصال رمز شده ارسال گردد یا نه؟ |
|
HasKeys |
مقدار بولینی که تعیین می کند که آیا کوکی مربوط به یک کوکی دیکشنری است یا نه؟ |
بطور خلاصه، کوکی‌ها چه خوبیهایی دارند؟ اشغال فضا روی کلاینت که باعث کاهش ترافیک و اشغال فضا روی سرور می شود و اطمینان کار. کوکی‌ها چه بدیهایی دارند؟ بعضی از مرورگرها از کوکی‌ها پشتیبانی نمی کند، بعضی از کاربران کوکی‌ها را پاک می کنند یا نمی پذیرند و این که فقط داده نوع رشته‌ای را ذخیره می کنند.
جلسات (Sessions)
فریم ورک دات نت برای رد گیری حرکت کاربر ما را تنها نگذاشته و یک امکان خوب به نام Session State را در اختیار ما قرار داده است. به طور پیش فرض وقتی کاربر اولین بار صفحه‌ای را از یک وب سایت ساخته شده با ASP.NET درخواست می کند یک کوکی جلسه به نام ASP.NET_SessionID ساخته شده و به مرورگر او ارسال میشود. با این کار ASP.NET قادر به پیگیری کاربر شده و میتواند در درخواست‌های بعدی او را شناسایی کند.
بر این اساس در ASP.NET یک شیء به نام Session قرار داده شده است که میتوانید از آن برای نگهداری اطلاعات مربوط به هر کاربر استفاده کنید. برای مثال دستور زیر یک آیتم با نام MyItem ایجاد کرده و Hello را به آن نسبت میدهد:
Session("MyItem")="Hello!"
هنگام کار با Sessionها باید به نکات زیر توجه کنید:
1. هر Session اگر کاریر مرورگر را ببندد یا 20 دقیقه از سرور درخواست نکند از بین می رود.
2. Session هر کاربر جدا از Session بقیه کاربران است.
3. در Session بر خلاف کوکی‌ها می توان شیئ هم ذخیره کرد.
جدول زیر بعضی از خصوصیات و متدهای شیئ Session را نمایش میدهد:
|
خاصیت/متد |
توضیحات |
|
Remove |
پاک کردن Session |
|
RemoveAll |
پاک کردن تمام Sessionها |
|
SessionID |
ID منحصر به فرد جلسه فعلی را برمیگرداند. |
|
Abandon |
Session فعلی را خاتمه میدهد. اگر کاربر پس از دستور فوق درخواست یک صفحه جدید کند به عنوان کاربر جدید در نظر گرفته می شود. |
|
TimeOut |
تغییر مهلت پیش فرض ختم جلسه. این خصوصیت هر عددی که باشد بعد از همان قدر دقیقه اگر کاربر درخواستی به سرور نفرستد Session ختم می شود. |
نکته: از طریق فایل web.config نیز می‌توان مهلت ختم جلسه را تغییر داد:
<configuration> <system.web> <sessionstate timeout="60" /> </system.web></configuration>
Eventها یا وقایع جلسه‌ها دو مورد هستند: Session_Start و Session_End. که Session_Start وقتی رخ می دهد که جلسه آغاز و Session_End وقتی رخ می دهد که جلسه خاتمه پیدا کند. این Eventها را باید در فایل Global.asax تعریف کرد.
در زیر یک مثال عملی از این رویدادها را خواهید دید:
<html> <head> <title>SessionCount.aspx</title> <Script Runat="Server"> Sub Page_Load() lblSessionCount.Text = Application("SessionCount") End Sub </Script> </head> <body> Current Sessions: <asp:Label ID="lblSessionCount" Runat="Server" /> </body></html>Default.aspx
<Script Runat="Server"> Sub Session_Start() If Application("SessionCount") Is Nothing Then Application("SessionCount") = 0 End If Application("SessionCount") += 1 End Sub Sub Session_End() Application("SessionCount") -= 1 End Sub</Script>Global.asax
بطور کلی برای نگهداری مقادیر Sessionها در ASP.NET سه روش وجود دارد: درون پروسه (In Process)، ذخیره در سرویس ویندوز و ذخیره در SQL Server.
Sessionها به طور پیش فرض در داخل پروسه مدیریت می شود و تمام آیتم‌هایی که در Sessionها می‌سازیم در همان پروسه وب سرور ذخیره می شوند. مهمترین مشکل این روش این است که اگر به هر دلیل سرور از کار بیفتد و یا Web Applicationما دستکاری شود، تمام داده‌ها از بین میرود و از طرف دیگر بسط پذیری را در سایت محدود می کند و نمی توان آن را به اشتراک گذاشت.
اما با استفاده از تکنیک ذخیره در پایگاه داده SQL Server می‌توان حتی در صورت از کار افتادن سرور نیز اطلاعات را حفظ کرد. تعریف اشیای ضروری در SQL Server به منظور مدیریت داده‌های جلسه با اجرای بچ فایل InstallSqlState.sql صورت می گیرد. بعد از این کار باید فایل web.config را نیز به شکل زیر تغییر داد:
<configuration> <system.web> <sessionstate mode="SqlServer" sqlConnectionString="Server=127.0.0.1;UID=sa;Pwd=YourPassword" /> </system.web></configuration