یک نکته مهم که در زمان استفاده از NET Framework. باید به آن توجه داشت آن است که فضانام (namespace یا نامکده) ها در ساختمان برنامه کاربردی قرار دارند. فضانام یک طرح نامگذاری منطقی برای گروه بندی کلاس های مرتبط است. این طرح مانع از آن می شود تا کلاس هایی که برای متدها و خصوصیات از یک شناسه یکسان استفاده می کنند تداخل داشته باشند.
مثلا NET Framework. برای گروه بندی تایپ ها به مقوله های منطقی عملکرد، از قبیل چارچوب برنامه کاربردی ASP.NET، از یک طرح نامگذاری سلسله مراتبی استفاده می کند. ابزارهای طراحی از فضانام ها با هدف تسهیل مرور و ارجاع تایپ ها در برنامه بهره برداری می کنند. مثلا فرض کنید در حال نوشتن کد زیر هستید:
Public Class NewClass
[Procedures and Functions]
End Class
Public Class NewClass
[Procedures and Functions]
End Class
این کد به خطا منجر می شود چون کامپایلر راهی برای تشخیص کلاس ها از یکدیگر ندارد. برای غلبه بر این مشکل می توان از یک فضانام استفاده کرد که اجازه می دهد دو کلاس همنام در صفحه با هم وجود داشته باشند. قطعه برنامه زیر تعریف این دو کلاس در فضانام های منحصر بفرد را نشان می دهد:
Namespace One
Public Class NewClass
[Procedures and Functions]
End Class
End Namespace
Namespace Two
Public Class NewClass
[Procedures and Functions]
End Class
End Namespace
در این کد برخوردی بین دو کلاس با نام NewClass وجود ندارد چون هر کدام در یک فضانام جداگانه قرار داده شده است. کلاس اول را می توان با استفاده از ترکیب One.NewClass صدا زد، حال آنکه کلاس دوم را می توان با استفاده از ترکیب Two.NewClass صدا زد.
شما می توانید در فضانام های خود از یک ساختار سلسله مراتبی استفاده کنید. قرار دادن اشیاء مشابه تحت زیرعنوانها در یک فضانام مشترک تشخیص هدف فضانام را آسانتر می کند، و در عین حال باعث می شود برنامه به مراتب شئ گراتر شود.
برای توضیح فضانام می توان ساختار فایل و دایرکتوری (کشو، فولدر) در یک کامپیوتر را در نظر گرفت. در این مثال کلاس ها به مثابه فایل ها و فضانام ها مانند دایرکتوری ها هستند. بدیهی است همانگونه که می توانیم دایرکتوریهای تو در تو داشته باشیم، فضانام ها هم در حالیکه کلاس ها را در خود جای داده اند می توانند بصورت تو در تو باشند.
فضانام ها در ساخت برنامه های کاربردی ASP.NET نقش مهمی ایفا می کنند. خوشبختانه لازم نیست برای همه اشیایی که می توانند به وسیله صفحات ASP.NET مورد استفاده قرار بگیرند سیستم طبقه بندی فضانام ایجاد کنید. مایکروسافت این مساله را برای شما حل کرده است. دو فضانام ریشه، و فضانامهای فرزند آنها را می توان وارد صفحات ASP.NET خود کرد. اولی System نامیده می شود، و دومی Microsoft نام دارد. این فضانامها با جزئیات بیشتر در ادامه مورد بحث قرار گرفته اند.
فضانام System
فضانام System فضانام اصلی برای ساخت ASP.NET و همه برنامه های کاربردی دیگر مبتنی بر NET Framework. است. هر چیزی که در برنامه کاربردی شما قابل انجام باشد از طریق فضانام System کنترل می شود. به عنوان مثال کنترل آرایه، عملیات ریاضی، و تبدیل نوع داده ها از طریق فضانام System و فضانامهای فرزند آن اداره می شوند. ۹ فضانام پیش فرض (فضانام System و ۸ فرزند آن) وجود دارند که به صورت خودکار به صفحات ASP.NET اضافه می شوند:
• System
• System.ComponentModel.Design
• System.Data
• System.Drawing
• System.Web.SessionState
• System.Web
• System.Web.UI
• System.Web.UI.WebControls
• System.Web.UI.HTMLControls
هشت فضانام (بجز فضانام System) در زمان ساخت Visual Studio.NET یا VS.NET بطور خودکار به صفحات ASP.NET وارد می شوند. این فضانام ها در زیر به اختصار شرح داده شده اند.
• System.ComponentModel.Design: دربرگیرنده کلاس هایی است که می توان از آنها برای طراحی پشتیبانی سفارشی اجزا و زمان طراحی و دسترسی به سرویس های تامین شده توسط معماری NET Framework. استفاده کرد.
• System.Data: امکان دسترسی به کلاس ها و رابطهایی را فراهم می کند که معماری ADO.NET را برای دسترسی به داده های عمومی تشکیل می دهند.
• System.Drawing: دربرگیرنده کلاس ها و رابطهایی است که عملکرد گرافیکی اولیه را تامین می کنند. فضانام System.Drawing نیز از طریق فضانام System.Drawing.Drawing2D و System.Drawing.Imaging عملکرد پیشرفته تری فراهم می کند.
• System.Web: کلاس ها و رابطهایی تامین می کند که ارتباط مرورگر/سرویس دهنده را امکان پذیر می کنند. این فضانام دربرگیرنده کلاس HTTPRequest (فراهم کننده اطلاعات وسیعی درباره درخواست HTTP جاری)، کلاس HTTPResponse (فراهم آورنده امکان دسترسی به فرآیندها و یوتیلیتی های سمت سرویس
دهنده) است.
• System.Web.SessionState: فراهم کننده کلاس ها و متدهایی برای مدیریت وضعیت جلسات کاری می باشد.
• System.Web.UI: فراهم کننده کلاس ها و رابطهایی برای رابط واسط کاربر برنامه کاربردی ASP.NET است که موجب می شوند برنامه کاربردی با سطوح مختلف صفحه، ارتباط برقرار کند. کلاس اصلی این فضانام، کلاس Page می باشد که دربرگیرنده همه خصوصیتها، متدها، و سازنده های صفحه است. اشیاء اصلی Active Server Page زیر خصوصیتهایی در کلاس Page هستند: Application ،Response ،Request ،Server و Session.
• System.Web.UI.HTMLControls: کلاس هایی برای عناصر HTML استاندارد، شامل فرم ها، کنترل های ورودی، آنکور، جداول، قسمتهای متنی، و غیره فراهم می کند. این کنترلها همانند تگهای عادی HTML هستند با این تفاوت که داری دو صفت runat="server" و id="controlname" می باشند.
• System.Web.UI.HTMLControls: برای کنترلهای سرویس دهنده ای که شبیه کنترلهای HTML هستند ولی انعطاف پذیری بیشتر و عملکرد پیچیده تری دارند کلاس هایی را تامین می کند.
برخی فضانام های مهم و پرکاربرد دیگر به شرح زیر می باشند.
• System.IO: دربرگیرنده رابطها و کلاس هایی است که امکان خواندن و نوشتن همگام و غیرهمگام فایل ها و جریانهای داده را فراهم می کنند.
• System.Data.OleDb: امکان دسترسی به کلاس ها و رابطهای مخصوص دسترسی به یک منبع داده از طریق ADO را فراهم می کند.
• System.Data.SqlClient: امکان دسترسی به کلاس ها و رابطهای مخصوص دسترسی به داده های خاص Microsoft SQL Server از طریق ADO را فراهم می کند.
• System.Web.Security: امکان دسترسی به کلاسها و رابطهای مخصوص امنیت برنامه کاربردی ASP.NET را فراهم می کند. دستیابی به رمزنگاری، مجوزها، و تنظیمات خط مشی برنامه کاربردی در این فضانام قرار می گیرند.
• System.XML: امکان دسترسی به کلاسها و رابطهای مخصوص پردازش اسناد XML را فراهم می کند.
فضانام Microsoft
علاوه بر فضانام System که در چارچوب NET. یافت می شود، مایکروسافت چند فضانام اضافه کرده است که برای زبان برنامه سازی ای که می خواهید از آن در برنامه کاربردی خود استفاده کنید عملکرد لازم را تامین می کنند. ممکن است شما بصورت مستقیم با این فضانام کاری نداشته باشید.
• Microsoft.VisualBasic: این فضانام محتوی CLR یا زمان اجرای Visual Basic.NET است. از این زمان اجرا با زبان Visual Basic.NET استفاده می شود. این فضانام همچنین دربرگیرنده کلاس هایی است که از کامپایل و تولید کد با استفاده از زبان ویژوال بیسیک پشتیبانی می کنند.
• Microsoft.CSharp: این فضای نام دربرگیرنده کلاس هایی است که از کامپایل و تولید کد با استفاده از زبان #C پشتیبانی می کنند.
• Microsoft.JScript: این فضای نام دربرگیرنده کلاس هایی است که از کامپایل و تولید کد با استفاده از زبان JScript پشتیبانی می کنند.
• Microsoft.Win32: کلاسها و رابطهای مورد نیاز برای کار با کلیدها و hiveهای رجیستری را تامین می کند.
با وجود آنکه فضانام ها از قبل تامین می شوند، می توانید برای استفاده از برنامه کاربردی ASP.NET فضانام های خود را ایجاد کنید. برای هر کلاس ایجاد شده توسط سازنده یک فضانام تولید می شود.
استفاده از فضانام ها در صفحات ASP.NET
دو راه برای افزودن فضانام به برنامه کاربردی ASP.NET وجود دارد. از شبه دستور (Directive) صفحه Import@ برای صفحات ASPX و از کلمه کلیدی Imports برای افزودن فضانام به برنامه codebehind مربوطه در ویژوال بیسیک استفاده می شود و برای زبان #C از دستور using استفاده می گردد. قطعه برنامه زیر ترکیب نحوی برای افزودن فضانام System.Web.UI.WebControls به صفحه ASP.NET شما است.
<%@ Import namespace = "System.Web.UI.WebControls" %>
همین فضانام را در قسمت codebehind بصورت زیر به برنامه اضافه می کنیم.
Imports System.Web.UI.WebControls (vb.net)
using System.Web.UI.WebControls; (C#)
( به تفاوت Import و Imports دقت کنید )
در صورتیکه می خواهید چند فضانام را به صفحه ASP.NET خود و یا صفحه codebehind اضافه کنید باید هرکدام را جداگانه اضافه کنید. بعنوان مثال، برای افزودن فضانام System.Web.UI.HTMLControls به صفحات با فضانام های موجود، درست بعد از آخرین عبارت مهم به خط بعد بروید و Imports System.Web.UI.HTMLControls را اضافه کنید. به محض آنکه .Imports System را تایپ کنید، VS.NET فهرستی از فضانام ها را ظاهر می کند، و می توانید به سادگی فضانام مورد نظر را با ماوس برگزینید. امتیاز این فهرست آن است که مجبور نیستید همه فضانام های NET. را از حفظ بدانید، بلکه می توانید به آسانی از فهرست انتخاب کنید. این ویژگی با عنوان Intellisense شناخته می شود. برای صفحات ASP.NET از این ترکیب استفاده کنید:
<%@ Import namespace = "System.Web.UI.WebControls" %>
<%@ Import namespace = "System.Web.UI.HTMLControls" %>
<%@ Import namespace = "namespace name" %>
...
برای صفحات codebehind ویژوال بیسیک از این ترکیب استفاده کنید:
Imports System.Web.UI.WebControls
Imports System.Web.UI.HTMLControls
Imports namespace
...
کدهای مربوط به Upload کردن فایل به سرور را باید به دو قسمت تقسیم نمود. قسمت اول شامل کدهایی است که نحوه نمایش در مرورگر را شامل می شوند و اساس آن بر HTML است. و قسمت دوم مربوط به طرف سرور است که شامل کدهایی است که با ASP.NET نوشته می شوند. برنامه زیر حاوی کدهای مربوطه برای انجام این کار به صورات خیلی ساده و ابتدایی می باشد. همانطور که ملاحظه می کنید برخلاف ASP کلاسیک، نیاز به وجود component خاصی نمی باشد و این کار در ASP.NET بصورت خیلی ساده انجام پذیر است.
Upload.aspx:
<HTML>
<HEAD>
<TITLE>Uploading File...</TITLE>
<Script language="vb" runat="server">
sub page_load(s as object,e as EventArgs)
If Not (MyInputFile.PostedFile Is Nothing) Then
MyInputFile.PostedFile.SaveAs("c:filename.ext")
Response.write("Your File was saved on the server...")
End If
end sub
</script>
</HEAD>
<BODY>
<FORM method="post" encType="multipart/form-data">
<input id="MyInputFile" type="file" name="MyInputFile" runat="server">
<input type="submit" value="Submit">
</FORM>
</BODY>
</HTML>
در زیر به شرح و توضیح برنامه بالا می پردازیم:
کدهای مربوط به طرف Client
به دلیل آنکه در این قسمت، ارسال اطلاعات به سرور را داریم، باید کدهای مربوطه درون یک فرم قرار گیرند. اما لازم است که ویژگی encType آن فرم را به صورت زیر مقدار دهی کنیم، زیرا در غیر اینصورت فایل انتخاب شده توسط کاربر به سرور ارسال نخواهد شد:
encType="multipart/form-data"
در HTML کنترلی وجود دارد که وظیفه دریافت نام فایل و ارسال آن به سرور را عهده دار می باشد:
<input id="MyInputFile" type="file" name="MyInputFile" runat="server">
توجه کنید که این کنترل را به صورت یک سرور کنترل در می آوریم تا بتوانیم در ASP.NET از توانایی های آن استفاده نماییم و به همین دلیل ویژگی runat="server" را به کنترل مربوطه اضافه کرده ایم. بنابراین کد مربوط به قسمت Client به صورت زیر خواهد بود:
<body>
<form method="post" encType="multipart/form-data">
<INPUT id="MyInputFile" type="file" name="MyInputFile" runat="server">
<input type="submit" value="Submit">
</form>
</body>
کدهای مربوط به طرف Server
این قسمت کدهایی را شامل می شود که برای ذخیره کردن فایل بر روی سرویس دهنده مورد استفاده قرار می گیرند.همانطور که گفته شد شئ مربوط به دریافت نام فایل را به صورت سرور کنترل قرار دادیم تا بتوانیم از خصوصیات آن در سرور استفاده کنیم (در اینجا نام آنرا MyInputFile درنظر گرفته ایم). یکی از خصوصیات این شئ، شئ PostedFile می باشد که به فایل ارسالی توسط کاربر اشاره می کند. این شئ نیز شامل متدی است که اقدام به ذخیره فایل می کند. بنابراین قبل از ذخیره کردن باید مطمئن شد که آیا شئ PostedFile به چیزی اشاره می کند و یا اینکه تهی است. برای این منظور کد مربوط به ذخیره سازی را در شرط زیر قرار می دهیم:
If Not (MyInputFile.PostedFile Is Nothing) Then
و درصورت صحیح بودن شرط، اقدام به ذخیره سازی می نماییم. متد SaveAs شئ PostedFile دارای پارامتری است که محل و نام فایلی که قرار است بر روی سرور ذخیره شود را مشخص می کند. در انتها نیز پیغامی مبنی بر اینکه فایل با موقیت ذخیره شده است را به کاربر می دهیم.
Response.write("Your File was saved on the server successfuly...")
بنابراین کد طرف سرور به صورت زیر خواهد بود:
<script language="vb" runat="server">
sub page_load(s as object,e as EventArgs)
If Not (MyInputFile.PostedFile Is Nothing) Then
MyInputFile.PostedFile.SaveAs("c:filename.ext")
Response.write("Your File was saved on the server...")
End If
end sub
</script>
چند نکته
دیگر خصوصیات شئ PostedFile به صورت زیر است:
• ContentLength: به اندازه فایل ارسالی اشاره میکند.
• ContentType: MIME فایل ارسالی را مشخص می کند که در تشخیص نوع فایل دریافتی کمک می کند.
(بعضی از انواع رایج MIME عبارت اند از : text/plain ، image/gif ، image/jpeg ، audio/mpeg ، application/msword ، application/octed-stream ، video/mpeg ، audio/wav و...)
• FileName: نام فایل و مسیر آن در کامپیوتر شخص کاربر را معین می کند.(مانند C:imagespersonalmyface.jpg)
• InputStream: یک شئ stream که به فایل upload شده اشاره می کند و آنرا برای خواندن محتوایش آماده می سازد.
یک نکته مهم
توجه کنید که به طور پیش فرض طول داده های ارسالی در یک request حداکثر 4096 بایت (یا همان 4 kb ) می باشد. بدین معنی که یک فایل ارسالی حداکثر می تواند 4 kb باشد. برای اینکه این مقدار را به مقدار لازم و مورد نیاز افزایش دهید باید در فایل web.config ویا machine.config در قسمت <system.web> در صورتیکه قسمت زیر موجود نیست آنرا اضافه کنید
<httpRuntime maxRequestLength="1000000"/>
ودر صورت وجود مقدار maxRequestLength را به مقدار دلخواه تنظیم کنید. این مقدار بر حسب بایت می باشد. در مثال بالا مقدار ماکزیمم فایل ارسال یک میلیون بایت (حدود 1 MGB) می باشد. به عنوان نمونه یک فایل web.config که فقط نیاز فوق را برآورده سازد به صورت زیر خواهد بود:
Configuration file : web.config
<?xml version="1.0" encoding="utf-8" ?>
<configuration >
<system.web>
<httpRuntime maxRequestLength="1000000" />
</system.web>
</configuration>
• صفحات ASP.NET کامپایل می شوند.
هنگامی که یک صفحه ASP.NET برای اولین بارتوسط یک مراجعه کننده به سایت فراخوانی می شود، آن صفحه ابتدا کامپایل شده و بر روی سرور نگهداشته می شود و در فراخوانی های بعدی از آن استفاده می شود. این بدین معنی است که صفحات ASP.NET خیلی سریع اجرا می شوند.
• صفحات ASP.NET با ابزارهای روی سرور ساخته می شوند.
با ابزارهای موجود در ASP.NET می توان صفحات پیچیده وب را براحتی طراحی نمود. بعنوان مثال با استفاده از ابزار DataGrid می توان به آسانی داده های موجود در یک بانک اطلاعاتی را تحت وب نمایش داد.
• مجموعهASP.NET عضوی از بدنه NET. است.
بدنه NET. دارای بیش از ۴۵۰۰ کلاس آماده جهت استفاده در ASP.NET است. این کلاس ها تقریبا هر نیازی را در برنامه نویسی برآورده می کنند. بعنوان مثال از این کلاس ها می توان جهت تولید تصاویر بر حسب تقاضا، به رمز درآوردن یک فایل و یا ارسال یک نامه استفاده کرد.
مقایسه ASP.NET و ASP کلاسیک
ASP.NET نسل بعدی ASP یا ASP کلاسیک است. اما این یک پیشرفت تکاملی است بطوریکه این دو فناوری تقریبا از یکدیگر متفاوتند. صفحات ASP با زبان های دستورالعمل نویسی مانند VBScript یا JScript ایجاد می شوند اما در ASP.NET ما یک فرایند کامل برنامه نویسی با زبانهای Visual Basic یا #C (سی-شارپ تلفظ شود) داریم. همچنین در ASP کلاسیک تنها پنج کلاس استاندارد (Request, Response, Application Session, Server) وجود دارد حال آنکه در ASP.NET می توان از بیش از ۴۵۰۰ کلاس استاندارد موجود در بدنه NET. بهره جست.همچنین علیرغم قدرت و امکانات زیاد و متعدد ASP.NET، استفاده از آن در مقایسه با ASP کلاسیک بسیار آسانتر است. بعنوان مثال با استفاده از چند ابزار در یک صفحه ASP.NET می توان یک صفحه بسیار پیچیده HTML بدست آورد که ساخت آن در ASP کلاسیک ممکن است نیاز به چند روز کار داشته باشد.
زبانهای برنامه نویسی در ASP.NET
شما در ASP.NET می توانید از هر زبان برنامه نویسی که با بدنه NET. سازگار باشد استفاده کنید. این زبانها عبارتند از Visual Basic.NET و #C و JScript.NET . این بدین معنی است که شما جهت نوشتن برنامه در ASP.NET نیاز به فراگیری زبان جدیدی ندارید و اگر یکی از زبانهای ویژوال بیسیک یا ++C یا جاوا را می دانید هم اکنون می توانید در ASP.NET برنامه بنویسید.از طرف دیگر تعدادی زبانهای دیگر توسط بعضی از شرکتهای فعال در این زمینه به مجموعه زبانهای استاندارد ASP.NET افزوده شده است. بعنوان مثال اگر مایل باشید حتی می توانید از PERL و COBOL هم در ASP.NET استفاده کنید.
ابزارهای ASP.NET
سالهاست که برنامه نویسان ویژوال بیسیک جهت ساخت فرم های خود از ابزارهای ویژوال بیسیک مانند TextBox و ListBox استفاده کرده اند. در ASP.NET هم شما می توانید از ابزارهای فراوان موجود در آن برای ساخت فرم ها و صفحات خود استفاده نمائید. در ASP.NET چهار دسته عمده از ابزارها موجود است:
• ابزارهای اصلی مانند TextBox، RadioButton، ListBox و Button.
• ابزارهای اعتباری برای حصول اطمینان از ورود و تائید صحت اطلاعات ورودی فرم ها.
• ابزارهای داده ای برای ارتباط با بانک اطلاعاتی و دستکاری داده.
• ابزارهای پیشرفته جهت نمایش عناصر پیچیده در واسط کاربر مانند تقویم و آگهی های تبلیغاتی.
با استفاده از Visual Studio.NET شما براحتی می توانید با چیدن تصویری این ابزارها بر روی فرم مورد نظر، صفحه دلخواه خود را بسازید. در صورت تمایل حتی می توانید در یک ویرایشگر ساده متن مانند Notepad برنامه مورد نظر را نوشته و از این ابزارها استفاده کنید.
دریافت ASP.NET
جهت شروع برنامه نویسی در ASP.NET تنها کافی است که مجموعه ASP.NET را بهمراه بدنه NET. از سایت میکروسافت دریافت کنید.
ASP.NET با سیستم عامل های Windows 2000 (نسخه Server و Professional) و Windows XP کاملا سازگار است.